Lubi připosłucharjo, w dźensnišim prěnim čitanju smy jedyn fragment Knihi Jesaja 66,10-14c słyšeli. Tutón tekst pochadźa něhdźe z V. lětstotka do Chystusa a je na město Jerusalem wusměrjeny, kotrež je jako jedna žona – dźowka Cionska – předstajene. Profet so wobroći na nju a přeprosy ju k radosći: „Raduj so, Jerusalemje […]!“ (Jez 66,10).

To su jara wažne słowa. Wosebje wulki woznam ma spočatne wuprajenje Raduj so. Hdyž přińdźe tak mjenowana połnosć časow (Gal 4,4; Hebr 1,1-2) a Bóh pósła swojeho jandźela do Nacareta k Mariji (Lk 1,26-27), to wón ju postrowi ze samsnym wuprajenjom: „Raduj so, hnady połna […]!“ (Lk 1,28).

Bohužel je so tute wuprajenje Raduj so w běhu stawiznow Cyrkwje zhubiło. Swjaty Hyronimus (IV.-V. lět.) přełožejo postrow jandźela wuži město Raduj so – Ave, štož wobliwowa nimale wšitke druhe přełožki Noweho Zakonja.

Serbski přełožk njeje w tutym padźe žane wuwzaće. Tamle so čita tohorunja „Strowa sy, hnady połna […]!“ (Lk 1,28). A to klinči dwojostnje, nic jenož jako postrow, ale tež jako potwjerdźenje jeje strowotneho stawa Strowa sy to rěka njejsy chora.

Tuž spytachu někotři tutu dwojostnosć šmórnyć poskićejo město Strowa sy wuprajenje Strowju Će, štož njeje poprawom filologisce scyła móžne, dokelž so změni w tutym padźe druha wosoba na prěnju wosobu. Tuž njeje snadź žadyn připad w tym, zo bu we Swjatym Pismje z lěta 2006 Strowa sy na Raduj so korigowane, štož je cyle prawje a z grjekskim originalom – χαῖρε – přezjedne.

Swjata Marija dźě njeje w Ewangeliju po Lukašu jenož jako jedna historiska wosoba předstajena. Wona reprezentuje tohorunja cyły wuzwoleny lud – dźowku Cionsku. Tuž postrowjejo ju ze słowami „Raduj so, hnady połna […]!“ (Lk 1,28), chcyše jandźel Gabriel na Starozakońske teksty, w kotrychž so wužiwa wuprajenje raduj so nawjazać (Jez 66,10; Cef 3,14; Zach 2,14) a přez to pokazać, zo započnu wone we wosobje swjateje Marije so spjelnjeć.

Kaž bu we wonych časach wuzwoleny lud k radosći přepošeny, tak hdyž nasta połnosć časa, měješe Swjata Marija so radować z mesijanskej radosću. Wuprajeni Strowa sy a Strowju Će, tutón zmysł nimatej.

Tule pak bychmy so móhli prašeć, čehodla swjaty Hyronimus město grjekskeho χαῖρε – raduj so wuži łaćonske ave, štož rěka witaj? Wotmołwjejo na to, ma so rjec, zo njesta so to takle pobrachowaceje wědy dla. Hyronimus běše z jednym wysoko wukubłanym čłowjekom a znaješe jara derje kaž grjekšćinu tak tež łaćonsćinu. Jelizo pak wón přełoži grjekske raduj so na łaćonske ave – witaj, to rěkaše potom, zo tči w tym jedyn hłuboki teologiski zmysł.

A dźěše jemu mjenujcy wo wěstu słowohru, kotraž je mjez wuprajewnjom ave a mjenom prěnjeje žony, kiž rěkaše Jěwa (Gen 3,20). W serbskej rěči njeje tuta słowohra scyła móžna. Tola je to hinak we łaćonskej rěči, hdźež klinči Jěwa jako Eva a Eva to je wobroćene Ave. Z tym chcyše swjaty Hyonimus pokazać, kaž je so z Jěwu hrěch započał, tak z Mariju, kiž je druha Jěwa, nasta čas Nowozakońskeho wumóženja čłowjestwa. Serbskej wuprajeni Strowa sy a Strowju Će nimatej tutón teologiski pozadk. Tuž je chwalobne, kaž sym to hižo rjekł, zo je w Swjatym Pismje, kiž bu přez njeboh monsignore Měrćina Salowskeho wudate Strowa sy na Raduj so korigowane.

Po mojim zdaću by dyrbjał Vatikan jónu k tutej temje so wuprajić a w cyłej Cyrkwi Strowa sy na Raduj so zaměnić. A njebudźe tule ničo noweho, dokelž hižo wot lěttysacow wužiwa Ortodoksna Cyrkej tutu originalnu Raduj so formu.

Ja wosobinsce jednam na tutym polu na dwě wšelakorej wašni. W času zhromadneje liturgiskeje modlitwy wužiwam oficialnu formu Strowa sy a w času wosobinskeho wšědneho spěwanja róžowca modlu so Raduj so. A tuta druha forma ma we sebi woprawdźe něšto wosebiteho, dokelž dawa začuće tuteje bibliskeje atmosfery kaž tež dopomina na to, zo smy w časach dobreho a radostneho poselstwa žiwi.

DJD