W času Jězusa Chrystusa njebě Židowska wěra jednotna. Najhusćišo so praji, zo běštaj dwaj směraj. Jedyn oficialny a druhi njeoficialny. Ale tutej dwaj směraj měještaj tež hišće wjele hinak myslacych podskupinow. Wo jednej z nich smy w dźensnišim ewangeliju słyšeli (Lk 20,27-38).
To běše skupina Saducejow. Wona słušeše oficialnemu směrej Judaisma. Tuta skupina připóznawaše jenož pjeć prěnich knihow Stareho Zakonja, tak mjenowanu Toru, kotraž bu wot Mójzesa napisana. A Tora njepowědaše ničo wo zmortwychstanjenju. Tohodla njewěrjachu Saducejojo do zmortwychstanjenja (Lk 20,27).
Z jedneje strony mějachu woni prawje. Ideja zmortwychstanjenja nasta pola Židow hakle w druhim lětstotku do Chrystusa. A Tora bu wjele lětstotkow do toho spisana. Ale z druheje strony njebě tute zmyslenje Saducejow dospołnje prawe, dokelž njejsu woni na wšitke teksty Tory derje kedźbowali.
Wo jednym tajkim teksće smy w dźensnišim ewangeliju słyšeli (Lk 20,37). To je tak mjenowana podawizna wo palacym so kěrku, kotryž symbolizowaše zetkanje Mójzesa z Bohom Jahwe (Eks 3,1-6).
Pri tutym zetkanju wozjewi Bóh swoje mjeno Mójzesej a dopomni na to, zo je wón Bóh jeho prawótcow: Abrahama, Isaaka a Jakuba (Eks 3,13-15). A to běše Jězusej Chrystusej dopokaz zmortwychstanjenja zemrětych.
Na prěni pohlad klinči tuta argumentacija Jězusa Chrystusa spodźiwnje. Wona so tež njewužiwa we wědomostnych knihach. Jězus Chrystus běše pak druheho měnjenja. Wón jako woprawdźity Žid wužiwaše kusk hinašu metodu za interpretaciju Biblije. Tuta metoda so mjenuje midraš, to rěka: Pytanje za hłubšim zmysłom słowa Božeho.
Wězo njebě to žana wědomostna interpretacija Swjateho Pisma. Jeje hłowny zaměr běše cyle praktiski. Wona měješe čłowjekej pomhać nabožnje žiwemu być. Wěda bě drje wažna, ale nic najwažniša.
Cyle jednory bibliski přikład. W Knize Genezis čitamy wo stworjenju čłowjeka. Najprjedy běše muž stworjeny (Gen 2,7), a potom žónska (Gen 2,21-22). A jako muž žónsku wuhlada, praješe: „To je skónčnje kósć z mojich kosći, a mjaso z mojeho mjasa. Žónska ma wona rěkać, dokelž je z muža wzata“ (Gen 2,23).
To su prěnje bibliske słowa čłowjeka. A to je jedna baseń. Žony dla poča muž powědać a samo poeziju wužiwać.
Najwažniše pak je něšto druhe. A mjenujcy to, zo wužiwa tutón bibliski tekst za muža a žonu podobnje klinčatej hebrejskej słowje ’îš (אִישׁ) a ’îššâ (אִשָּׁה). Wurazaj ’îš a ’îššâ klinčitej nimale samsnje. Takle chcyše awtor tuteho teksta pokazać, zo muž a žona so runataj jedyn druhemu w jeju hódnoće. Ale filologisce tajki dopokaz njeje scyła móžny. Tutej słowje matej dwaj wšelakej korjenjej. Za bibliskeho awtora njebě pak to scyła wažne. Wón dźě njeje pisał filologisku, ale teologisku knihu.
A što to wšitko za nas rěka? Cyle jednora myslička. Tute prědowanje pohnuwa kóždeho z nas Bibliju čitać a ju interpretować, wězo nic na wědomostne wašnje, ale praktiske, kaž je to w dźensnišim ewangeliju Jězus Chrystus činił. A to přinjese, prjedy abo pozdźišo, bohate płody.
DJD