Lubi wěriwi, smy w dzensnišim ewangeliju (Lk 14,25-33) dwě přirunani słyšeli.

W prěnim přirunanju dźěše wo twarjenje (Lk 14,28-30) a w druhim wo wojowanie (Lk 14,31-32). Štóž chce něšto twarić, dyrbi přemyslić hač za twarjenje pjenjezy dosahaja (Lk 14,28), a štóž chce wojować, dyrbi na ličbu wojakow swojeho wójska dźiwać (Lk 14,31). Hinak prajene z tutymaj dwěmaj přirunani pohnuwa nas Jězus Chrystus k mudrosći.

Tohodla, jelizo směm wolić, chcu k tutej temje něšto wjace powědać.

W Swjatym Pismje je tema mudrosć kaž morjo – šěroka a hłuboka, a čas njedźelskeho prědowanja je wobmjezowany. Na zbožo měšnika. Wosebje za jedneho wukrajnika. Tohodla dyrbi so wo tym, štož je najwažniše, jenož prědować. A to najwažniše, jeli dźe wo temu mudrosć, je po mojim zdaću sćěhowace:

W Ewangeliju po Mateju je jara zajimawe přirunanje wo knježnjach, kotrež dyrbjachu na nawoženju čakać a jeho potom k bydlenju njewjesty přewodźeć (Mt 25,1-13).

Za tutón prócesijón trjebachu knježny lampy (Mt 25,1). Ale we wonym času bě z wašnjom, zo so nawoženja zapozdźi (Mt 25,5). To rěka, zo dyrbjachu tute knježny na nawoženju čakać. A kak dołho, to knježny njewědźachu. Tohodla trjebachu wone něšto wjace wolija za palace lampy (Mt 25,3.7-8).

W tutym přirunanju Jězusa Chrystusa kedźbowachu na to pjeć knježnow a pjeć nic (Mt 25,3). A konsekwenca toho bě tajka, zo njemějachu tute poslednje knježny dosć wolija a hdyž chcychu sej wot knježnow, kiž mějachu wolij požćić, njedóstachu jón (Mt 25,8-9).

Wučba je z toho sćěhowaca.

Takle chce Biblija prajić, zo je tón mudry čłowjek, kotryž móže ličić. Ale njeńdźe tule jenož wo matematiske kmanosće. Wězo su tute tež wažne. Nic pak najwažniše, dokelž ma w Bibliji metafora ličaceho čłowjeka wobrazowy zmysł. Ličacy čłowjek to je wěriwy a Bohabojazny čłowjek: „Wuč nas naše dny ličić, zo bychmy mudrosć wutroby našli“ (Ps 90,12).

Nic pak jenož to. Ličacy čłowjek, to je swoju hódnotu znajacy čłowjek. A swoju hódnotu znać to rěka wo swojich pozitiwnych a negatiwnych stronkach wědźeć. Wosebje je wažne na tute negatiwne kmanosće kedźbować. Pola nas w Litawskej znajemy samo jedne přisłowo k tomu, kotrež praji: Dyrbiš swoju měru při piću měć, zo njeby pře mało pił.

Mudrosć pak njeje jenož ličenje. Mudrosć w Swjatym Pismje ma tež něšto z prawdu činić. A prawda zwisuje z rěčenjom. To zwobrazni jara rjenje tute přirunanje wo dźesać knježnjach. Hdyž pobrachowaše wolij, knježny, kotrež jón njemějachu prošachu: „Dajće nam wot swojego wolija […]“ (Mt 25,8b). Ale wotmołwa běše: „Ně, to njeby nam a wam dosahało“ (Mt 25,9b). Hinak prajene, mudry čłowjek dyrbi tež ně prajić móc.

A dokelž ma mudrosć zwisk z prawdu, to dyrbi so prajić, zo so mjenuja najbóle tute knježny: mudre a njemudre. Za tute prěnje knježny je to prawe pomjenowanje. Ale nic za wone poslednje, dokelž grjekski tekst Noweho Zakonja njemjenuje je njemudre, ale hłupe – μωραὶ (mōrai). Mudry čłowjek dyrbi ně prajić móc, ale tež wšitko prawje mjenować.

DJD