VI. zasada: Bibliju ma so čitać jako Swjate Pismo

Bibliju čitać jako Swjate Pismo? Što to rěka? To rěka, zo maš Bibliju čitać jako čłowječe słowo kaž tež Bože słowo.

 

1) Biblija – čłowječe słowo

Bibliju čitać jako čłowječe słowo, woznamjenja ju čitać jako knihu, kotraž přisłuša kulturnemu namrěwstwu čłowjestwa. Je to čisto intelektualne čitanje Biblije, kotrehož zakładny zaměr je rozšerjenje wědy a zaspokojenje wćipnosće. Kóždy křesćan měł znajmjeńša jónu w žiwjenju cyłu Bibliju wotprědka (Kniha Genezis) hač dozady (Zjewjenje swjateho Jana) přečitać.

 

2) Biblija – słowo Bože

Bibliju čitać jako Bože słowo – woznamjenja ju čitać jako tekst Boha Knjeza, kiž je adresowany na nas a mnje wosobinsce. Cyrkwinscy wótcojo su Bibliju list Boha nam ludźom mjenowali. Zo by so tónle zaměr docpěł, njedosaha, so jenož duchownje wo to prócować. Mamy to z wěriwej a lubowacej wutrobu činić. To je lectio devina (nabožna lektura) abo, hinak prajene, modlerska forma čitanja Swjateho Pisma, kotrehož zakładny zaměr je bójska wěda abo wumóženje čłowjeka. Kóždy křesćan ma so tohodla woprawdźe wšědnje ze słowom Božim posylnjeć, dokelž je to zakładna cyroba počinka wěry.

Tu konkretny přikład. Spytajmy přečitać wotrězk 2 Sam 11,1 – 12,25, najprjedy jako čłowječe, a potom jako Bože słowo.

Čitanje teksta ze starozakonskeje knihi Samuela je na kóždy pad trěbne. Přetorhńće tuž čitanje tutoho artikla a wočińće sej.

Z čisto intelektualnym čitanjom tuteho teksta nabudźemy nowe informacije. Z duchownej a rozpominacej lekturu skrućimy sej wěru.

Budźmy sej wědomi, Swjate Pismo je kniha a Kniha. Jako kniha nas informuje, jako Kniha nas formuje. Tohodla ma jeje lektura dwě płoninje: historisku a duchownu. 2 Sam 11,1 – 12,25 jako čłowječe słowo rozprawja wo Dawidźe, jako słowo Bože rěči wo nas. Jako člowječe słowo jedna so wo stawizny, jako bójske słowo wotkrywa strukturu hrěcha na konkretnym přikładźe ze stawiznow. Je to teologizowanje z wobrazami. Tu wobraz podpěra mysl, a mysl stwori wobraz.

Struktura hrěcha předstaja so takle.

 

A) Spočatk hrěcha

Dawid „wuhlada z třěchi žonu, kotraž so kupaše“ (2 Sam 11,2). Hladanje je prěnja kročel k hrěchej. Podobnje je so zadźeržała prěnja žona – Jěwa. Wona „spózna, zo je štom słódny a lubozny na woči“ (Gen 3,6). Dawid je widźał, zo „bě žona jara rjana“ (2 Sam 11,2). Jěwa je tež spóznała rjanosć płodu: „lubozny na woči“ (Gen 3,6). Rjanosć ma wšak symboliski woznam – symbolizuje to dobro, kotrež čłowjek wot hrěcha wočakuje.

 

B) Potajnstwo hrěcha

„A žona bu samodruha. Tuž pósła wona někoho a da Dawidej rjec: Ja sym samodruha“ (2 Sam 11,5). Situacija krala Dawida běše jara komplikowana. Bě dźě swoje wójsko wupósłał, sam pak w Jerusalemje wostał, hačrunjež su kralojo powšitkownje sobu do bitwy ćahnyli. W měsće wostawši njeje Dawid wědźał, kak so jeho wojakam dźeše. Čitar wě wjace hač wón – Israel běše bitwu dobył. Dawid wo tym njewě. To jeho znjespokoja. Hdyžkuli wójsko dobudźe, powyši so awtorita krala, hdyž nic, wona spadnje. Jako wuhlada Dawid rjanu žonu, je sej zawěsće prajił: Zrelaksuju so! Zabudu so!. Hač je na samodruhosć pomyslił? Zawěsće nic! A tola je so stało. Dawidej njebě móžno ani wšo wobmyslić, ani wšo předwidźeć, přetož wšitke wuskutki hrěcha njehodźa so přewidźeć.

 

C) Rjećazowa reakcija hrěcha

Tuž pósła Dawid k Joabej: „Pósćel mi Hetita Uriju sem“ (2 Sam 11,6a). Dawidowa logika je znata: Skućeny hrěch měješe so zakryć. Jenož kak? Ha, ja wěm! Dyrbi so tak sčinić, zo by so Hetit Urija, prawy muž Batseby z nanom dźěšća stał. Tola tón  je na bitwišću. Dawid skaza sej jeho k sebi, pohosći jeho a jemu praji: „Dźi do swojeho domu a wumyj sej noze!“ (2 Sam 11,8). Tónle semitizm woznamjenja po konteksće zhromadne žiwjenje ze swojej žonu. Tola w tehdyšim času knježeše wašnje přikazaneje zdźeržliwosće w času wójny. Runje tohodla „lehny so Urija před wrotami kralowskeho palasta bjez toho, zo by do swojeho domu dele zešoł“ (2 Sam 11,9).

A rano sta so, zo napisa Dawid Joabej list a jón jemu z Uriju pósła. W lisće pak tole napisa: „Stajće Uriju prědku do najhorcyšeho boja. Potom so wróćo sćehńće, zo by so do njeho trjechiło a wón wumrěł“ (2 Sam 11,14-15).

Hrěch bu zakryty z pomocu hrěcha. Tamowane zło zrodźi dalše zło. Urija swěru k wašnjam droho zapłaćił.

 

D) Socialny rozměr hrěcha

Hrěšo zwužiwa Dawid druhich. Su to druzy, kotřiž jeho wo rjanej žonje informuja, a su to druzy, kotřiž zabiwaja Uriju. Hrěch potrjechi stajnje tež blišeho.

 

E) Dualizm hrěcha

Dawid je wědomje a dobrowólnje zhrěšił. Je winik. Njeje pak w sterilnym rumje zhrěšił. Rjad wobstejnosćow bě k jeho padej přinošował. Zwosta w palasće, wuhlada žonu, žona měješe płódnu fazu, Urija njeje domoj šoł etc. Dawid je tež wopor wobstejnosćow.

 

F) Bumerang hrěcha

Skućene hrěchi wuskutkuja so na Dawida a jeho swójbu. Profet Natan wozjewi: „Sy dał z mječom zabić. Tohodla so wotnětka mječ hižo z twojeho domu njezminje“ (2 Sam 12,9b-10). Hrěch rani Boha. Hrěch škodźi druhim. Hrěch zawróći so kaž bumerang a zrani sameho hrěšnika.

 

Zjimanje

Předstajich, po mojim  měnjenju, šěsć najwažnišich zasadow katolskeje bibliskeje hermeneutiki.

Prěnja zasada – Biblija njeje w našej rěči spisana – pohonja k studowanju originalnych bibliskich rěčow.

Druha – Biblija njeje wot nas spisana – pohonja do zeznaća stawiznow a kultury antiki w Bliskim Wuchodźe.

Třeća zasada – Njejsmy prěni čitarjo Biblije – dopomina, zo je Biblija předewšěm kniha wěry a pozbudźa do wužiwanja wulkeho pokłada dopóznaćow cyrkwinskich wótcow a druhich eksegetow.

Štwórta zasada – Njejsmy posledni čitarjo Biblije – pozbudźa do běžneho pytanja a njepřestajneho přeslědźenja potajnostwow Božeho słowa a zdobom k rozsudnej wotewrjenosći za nowe eksegetiske metody.

Pjata zasada – Biblija jako cyłk – zdoraznja, zo so Swjate Pismo přez sebje same interpretuje.

Šěsta zasada – Biblja jako Swjate Pismo – namołwja njepytać w Bibliji jenož čłowječe słowo, štož wšak by jara jednostonske było, ale wosebje słowo KNJEZOWE (Am 8,12).

Ličba šěsć w Bibliji symbolizuje njedospołnosć, přetož k sydomce – symbolej dospołnosće – pobrachuje jedynka. Tuta pobrachowaca jedynka je w tutym padźe priwatne čtanje Biblije.

DJD