Biblija – to je kniha wšěch knihow. A zdobom je wona cyła biblioteka. Jeje zestawa, rjad sadow, kapitlow a samo knihow njeje připadny. Tohodla ma so při čitanju Swjateho Pisma dźiwać na kontekst kóždeho słowa, sady, wotrězka a knihi, kaž tež na jednosć Stareho a Noweho Zakonja.

1) Kontekst

Wuprajene abo zapisane słowo same we sebi njeje ani prawe ani sfalšowane, přetož pomjenowanje njewoznamjenja ani jeničku funkciju rěče ani poslednju hranicu jeje móžnosćow. Kóžda sada dźě sej žada znajmjeńša wěcownik a słowjeso, dokelž tworitej tutej prěnjotnu rěčnu jednotu, a jenož jeju zwjazanje formuje wuprajenje, kotrež móže skónčnje štožkuli woznamjenjeć. Z druhimi słowami, wo zmysle słowa abo zapřijeća rozsudźa jenož jeho kontekst.

Prosty přikład. Ateist by móhł rjec: Biblija prěje eksistencu Boha. A jako dopokaz by citował Psalm 14,1b, hdźež zawěrno rěka: „Njeje Boha“. Tola pozadk tohole wuprajenja njedowola tónle spěšny wusud. Tak by w dobje Stareho Zakonja móhł rěčeć jenož něchtó njerozumny: „Blazni rěča w swojej wutrobje: Njeje Boha“ (Ps 14,1).

2) Jednosć Stareho a Noweho Zakonja

Zakład pismow Noweho Zakonja je podawk Jězusa z Nacareta, štož je zdobom wjeršk knihow Stareho Zakonja. Z toho slěduje logisce kaž konsekwentnje prašenje, dótkace so dalšeho wusuda pismow Stareho Zakonja a jich poćaha k Nowemu Zakonjej. Je to jedne z najwažnšich a najstaršich prašenjow křesćanskeje teologije.

Wotmołwy na nje běchu wšelakore. Njepobrachowaše ani na kritice ani na njetrjebawšej zahoritosći kaž za teksty Stareho tak za Noweho Zakonja. Stary Zakoń w cylku zaćisnychu na přikład Marcionića a pozdźišo manicheizm. Ebionića zaso wuzběhowachu Stary Zakoń, zacpěwachu listy japoštoła Pawoła a přpóznawachu z Noweho Zakonja praktisce jenož Ewangelij po Mateju.

Po wučbje Cyrkwje pak stej wobaj zakonjej, Stary a Nowy, wažnej, runoprawnej a zawjazowacej. A štož je najwažniše: Wobej stej šěroko rozšěrjenej a čtanej. Stary Zakoń ma so zrozumić w swětle Noweho, a Nowy – w swětle Stareho, přetož Nowy Zakoń bjez Stareho je kaž dom bjez zakłada, a Stary Zakoń bjez Noweho – kaž dom bjez třěchi.

Zwobraznju to z přikładom. W Knize Genezis čitamy: „A Bóh rjekny: Sčińmy čłowjeka po swojim wobrazu, nam podobneho“ (Gen 1,26). To je jedyn z najwažnišich antropologiskich bibliskich tekstow. Swjate Pismo, wozjawnjace Boha, wozjawnja zdobom čłowjeka, stworjeneho po wobrazu Božim. Bóh je sobu zapisany do jeho definicije. Bjez Boha runa so čłowjek prašenju bjez wotmołwy, putnikej bjez puća.

Bóh wšak njeje chcył čłowjeka stworić jenož po swojim wobrazu, ale tež po swojej podobje: „Bóh stwori člowjeka po swojim wobrazu, po wobrazu Božim stwori wón jeho“ (Gen 1,27). A hdźe je wostała podoba? Stary Zakoń njezapřija wotmołwu. Jedne je wěste: Bóh je chcył stworić čłowjeka kaž po swojim wobrazu, tak tež po swojej podobje, a je zwoprawdźił jenož jedne – wobraz.

Što je wuslědk toho? Wočiwidny. Čłowjek je njedokónčene dzěło. Potajnstwo skrónowanja homo sapiens je so hakle w času Noweho Zakonja wotkryło: „Najlubši, nětko smy dźěći Bože a hišće njeje so pokazało, što budźemy. Wěmy, zo budźemy jemu podobni, hdyž so to pokaza, přetož wohladamy jeho, kajkiž je“ (1 Jan 3,2).

Po wotmysle Božim je čłowjek – jako Bohu podobna, tola njedokónčena bytosć – powołany k podobnosći Jězusa Chrysta, respektiwnje Chrystusej podobnej wosobje, kotraž ma skutkowny podźěl na znutřkownym žiwjenju Najswjećišeje Trojicy. Ale je to so pokazało, jeno w času Noweho Zakonja.

DJD