To je porawom powšitkownje znata wěrnosć, kotraž wuchadźa hižo ze staroby Swjateho Pisma: Biblija běše a wostawa najbóle čitana kniha čłowjestwa. Tola je trjeba wo tym rozmyslować dla:  regule wěry a praksy.

1) Regula wěry

Martin Luther (1483-1546) deklarowaše sławnu zasadu sola Scriptura (same Pismo = jenož Biblija). Z tym je wón Tradiciju wotpokazał a awtonomiju Swjateho Pisma wozjewił, to rěka, zo je wone we sebi dosahace. Z toho je hesło reformatorow wurostło: Quod non est biblicum, non est theologicum – Štož njeje bibliske, njeje teologiske.

Z druhimi słowami prajene: Jenož to móže předmjet wěry być, štož je w Bibliji napisane. Štož njesteji w Swjatym Pismje, njemóže tež jako regula wěry připóznate być a njesłuša k wěrnosćam Credo.

Tajkim nahladam wótca protestantizma je so na zasadne wašnje wučerstwo Cyrkwje spřećiwiło. A zakład toho tči w tym, zo bě na spočatku słowo (Jan 1,1), a nic pismo. Na přikład, Ewangelij bu najprjedy z žiwym słowom něhdźe 20 lět wozjewjeny a jenož potom – započinajo wot lěta 50 – zapisany. Nimo toho njebychmy bjez Tradicije scyła wědźeli kajke knihi k kanonej Swjateho Pisma słušeja.

Hinak prajene, třeća zasada, parafrazowaca naspomnjenu dewizu protestantow, wupraji: Quod non est theologicum, non est biblicum – Štož njeje teologiske, njeje bibliske. To, štož njewotpowěduje reguli wěry – Credo – njeje Swjate Pismo. Woprawdźe katolska lekltura / eksegeza Biblije njemóže w opoziciji k dogmatice (wučbje wěry) być.

2) Praksa

Hermeneutiska diskusija 20. lětstotka, zahajena wot Friedricha Daniela Ernsta Schleiermachera (1768-1834), a dale wjedźena dźakowano prócowanjam Martina Heideggera (1889-1976) a Hans-Georga Gadamera (1900-2002), ju wunjesła, zo je za kóžde zrozumjenje charakteristiske tak mjenowane pědchadźace zrozumjenje.

Interpretacija Swjateho Pisma nječini wuwzaće. Njeje žaneje nuloweje eksegezy. We wukładowanju Biblije, kaž scyła w žiwjenju, njehodźi so započeć pola nule. Swjate Pismo we swojej cyłosći a jednotliwe jeho wotrězki zhladuja na wjace hač tysaclětnu interpretaciju. A to je wulki pokład, kotryž ma bibliski fachowc wužiwać: „[…] kóždy wučer, rozwučeny we wěcach njebjeskeho kralestwa, runa hospodarjej, kiž wudobywa ze swojeho składa nowe a stare wěcy“ (Mt 13,52b).

Njech nam to přikład zwobrazni. W Ewangeliju po Janu čitamy: „Dokelž bě dźeń přihotowanja, naprosychu Židźa – zo bychu ćěła na sabaće na křižu njewostajili, bě dźě jutrowny sabat – Pilata, zo směli jim kosće złamać a ćěła delewzać. Potajkim přińdźechu wojacy a złamachu prěnjemu kosće a tež druhemu, kotryž bu z nim na křiž spjaty. Jako pak k Jězusej přišedši wuhladachu, zo je wón hižo mortwy, njezłamachu jemu kosće. Ale jedyn z wojakow překłó jemu z hlebju bok, a hnydom wuběža krej a woda“ (19,31-34).

Słowa a hnydom wuběža krej a woda, kotrež njenamakaja so pola synoptikarjow Mateja, Marka a Lukaša, buchu w stawiznach eksegezy wšelako interpretowane. Tola z jednym z najrjeńšich komentarow, nic naposled tež po mojim měnjenju, je wujasnjenje swjateho Hawštyna (354-430), kotryž interpretuje tónle tekst nawjazujo na Gen 2,21-22. Kaž bu z rjebła spjaceho Adama prěnja žona – Jěwa – stworjena, tak bu z překłóteho boka „spjaceho“ na drjewje křiža druheho Adama (Rom 5,12-21; 1 Kor 15,22.45) druha njewjesta – Cyrkej – wutworjena.

DJD