To je wěrnosć, kotruž wšitcy abo nimale wšitcy znaja. Biblija bu spisana w starych rěčach: hebrejsce, aramejsce a grjeksce. Tola teoretiska znajomnosć wěstych dopóznaćow dawno hišće njegarantuje jich prawe nałožowanje  w praksy.

Čehodla pak je to tak wažne? Předewšěm tohodla, zo bychu so při čitanju 1) njetrjebawše ćeže wobešli a 2) wobłuk woznama jednotliwych zapřijećow rozšěrił.

1) Wobeńdźenje njetrjebawšich ćežowo

Wědomje, zo njebu Biblija napisana w našej maćeršćinje, měło čitarjej pomhać, zo njepodleži móžnym njedorozumjenjam. Na přikład w Lisće swjateho japoštoła Pawoła Galatam čitamy:

„Dźiwam so, zo tak spěšnje wot toho, kiž je was w Chrystusowej miłosći powolał, k druhemu ewangelijej přestupujeće. Njeje pak žanoho druheho! Ale někotři was muća a chcedźa Chrystusowy ewangelij přewobroćić. Ale jeli bychmy my abo jandźel z njebjes wam hinaši ewangelij připowědał hač tón, kiž smy wam wozjewili, tón budź poklaty! Kaž smy prjedy prajili, praju nětkole zaso: Jeli wam něchtó hinaši ewangelij wozjewja hač tón, kiž sće dóstali, tón budź poklaty“ (Gal 1,6-9).

List Galatam słuša k awtentiskim listam swjateho Pałowa. Nastawa prašenje, kak móžeše sej Pawoł, japoštoł ludow a jedyn z najwjetšich swjatych wšěch časow, zwažić, pokleć hinak myslacych ludźi?

Zakitowarjo Pawoła bychu jeho „wusprawnjenju“ móhli dwaj apologetiskej argumentaj mjenować: psychologiski a chrystologiski.

Psychologiski argument: Pawoł běše při pisanju tohole lista jara rozhorjeny. Tomu so njetrjebamy dźiwać. Křesćanskej zhromadnosći hrožeše smjertny strach. Woprawdźitu wučbu wo wusprawnjenju běchu někotři „křesćenjo“ wopaki zrozumili a na agresiwne wašnje druhim wozjewili. Tuž dyrbješe so swjaty Pawoł spěšnje a rozsudnje reagować.

Chystologiski argument: Tež w kanoniskich ewangelijach wo tym čitamy, zo je so samo Jězus Chystus druhdy ekstremnje zwuraznił:

„Wot toho časa poča Jězus swojim wučomnikam powědać, zo ma do Jerusalema hić a mnoho wućerpjeć wot staršich, wyšich měšnikow a pismawučenych, zo ma morjeny być a zo ma na třeći dźeń z mortwych stanyć. Tu wza jeho Pětr nabok a poča do njeho rěčeć: »Bóh će zachowaj, Knježe. To so ći njesmě stać!« Wón pak so wobroći a rjekny Pětrej: »Dźi wote mnje, satanje! Dawaš mi pohóršk, dokelž njemysliš po bójsku, ale po čłowjesku!« (Mt 16,21-23).

Logika tajkeje argumentacije je jara prosta. Jeli je sej Jězus, Mesias, wěčny Syn Boži a najdospołnši čłowjek, dowolił takle rěčeć, čehodla njemóhł potom Pawoł, słaby a hrěšny čłowjek, runje tak jednać?

Zwěsćam wšak, zo hodźi so tónle problem tež rěčnje wujasnić.

W grjekskim teksće čitamy město serbskeho „budź poklaty“ – anathema esto (ἀνάθεμα ἔστω), štož móhli w tutym konteksće zwuraznić z „budź wotdźěleny“, přetož słowo anathema woznamjenja předewšěm ideju nabožneho wopora, to rěka toho, štož bu wuwzate wot wšědneho wužiwanja.

Hinak prajene, wotpowědnje originalnemu tekstej njepřeje swjaty Pawoł nikomu ničeho złeho – „budź poklaty“, ale namołwja jenož křesćanow Galacije, zdalować so lesćiwych a strašnych heretikarjow.

2) Rozšěrjenje woznamoweho wobłuka

Hdyž so hižo tekst z jeho čitanjom interpretuje, tak ćim bóle z přełožowanjom. To wšak njeje najwjetši problem, na kotryž storčimy, hdyž z jedneje do druheje rěče přełožujemy. Najwjetši problem kóždeho přełožka zda so mi być riziko wobmjezowanja rěčneho woznama jednotliweho słowa.

Tu jedyn z wjele móžnych přikładow. Tekst Ddekaloga zahaji so ze sadu: „Ja sym Jahwe, twój Bóh, kotryž je će z egyptowskeho kraja, z wpotročskeho domu, wuwjedł“ (Eks 20,2). To je jedna rjadka, w kotrejž so wjaza hłowna sada z pódlanskej sadu z pomocu naměstnika kotryž. We hłownej sadźe so Bóh sam předstaji: Ja sym Jahwe, twój Bóh. Pódlanska sada pak, hłownu sadu rozšěrjejo, wopisuje Boha jako wuswobodźerja wuzwoleneho ludu: kotryž je će z egyptowskeho kraja, z wpotročskeho domu, wuwjedł.

Hebrejski tekst Dekaloga započnje so tohorunhja ze zestajenej sadu, kotrejž zwjazuje pronomen ’ašer (אֲשֶׁר). Tónle pak, w rozeznawanju k serbskemu naměstnikej kotryž, ma wjele šěrši słowny woznam a rěka tež na přikład dokelž.

Tohodla by so prěnja sada Dekaloga móhła takle přełožić: Ja sym Jahwe, twój Bóh, dokelž sym će wuwjedł z egyptowskeho kraja, z wotročskeho domu.

Wotpowědnje tutej druhej wersiji, w pódlanskej přidawkowej sadźe, njedopomina Jahwe Bóh jenož na to, štož je so w zašłosći zdokonjało na wubranym ludźe, ale pokazuje zdobom, na kotrre wašnje je so wón stał z Bohom Israela, a Israel z jeho narodom: Ja sym twój Bóh a ty sy mój lud, dokelž sym će z egyptowskeho kraja wuwjedł.

Kotra wersija je lěpša? Wobě stej dobrej, hačrunjež jewi so ta druha jenož w originalnym teksće.

DJD