Zmysł přisłowow

W dźensnišim ewangeliju so wužiwa sćěhowace přisłowo: Lěkarjo, wustrow so sam (Lk 4,23). Tohodla mam k temje přisłowa někotre dalše přemyslowanja.

Sprěnja. Kóžde přisłowo nastawa ze žiwjenskeho nazhonjenja. Čłowjek, hladajo na swoje a druhich ludźi žiwjenje widźi, zo so wospjetuja w nim někotre situacije: Dobre abo złe. Potom wón je přemysluje a so praša, čehodla to takle je a twori z toho někotre konkluzije, kotrež so mjenuja přisłowa.

Tohodla dopomina kóžde přisłowo nas na to, zo je w čłowjeskim žiwjenju wěsty porjadk. A jelizo je w žiwjenju porjadk rěka to, zo ma žiwjenje zmysł. A jelizo ma žiwjenje zmysł rěka to, zo dyrbi někajka bytosć być, kotraž dawa abo wužórla tutón zmysł a porjadk. Ludźo mjenuja tutu bytosć wšelako na přikład wosud. My křesćenjo prajimy jej Najswjećiša Trojica.

Zdruha. Kóžde woprawdźite přisłowo je małka baseń, dokelž ma wono wěsty rytmus a podobnje klinčace słowa. Na přikład: Ende gut, alles gut; Bjez prócy a potu, njepřińdźeš k złotu etc. A jelizo je to tak, to pokazuja přisłowa, zo je čłowjek na rjanosć čućiwy.

Wězo rjanosć je abstraktne zapřijeće. Z rjanosću je kaž z wotmołwu na prašenje: Tři włóski je to wjele abo mało? Na hłowje – mało, w poliwce – wjele! Tola křesćanstwo dyrbi so wo to starać, zo by wěra tež rjana była a wosebje liturgija swjatych sakramentow.

Ztřeća. Kóžde přisłowo wuči praktisku mudrosć. Kak wono to čini? Zwjetša přez to, zo je nimale kóžde přisłowo kaž małke hódančko. Wono klinči rjenje, ale jeho zmysł njeje hnydom zrozumliwy. Samo by so móhło rjec: Čim rjeńše přisłowo, ćim wjace ma wono potajneho we sebi. Jeli chceš je zrozumić, dyrbiš přemyslować. A přemyslujo stanješ so mudriši.

Ze štwórta. Přisłowo ma zwostać tajke, kajkež wono je. Přisłowo njeje móžno skrótšić. Jenož połne přisłowo wuči mudrosć. Skrótšene přisłowo zhubi swój potajny zmysł a njeposrědkuje mudrosć.

Na přikład pola nas w Litawskej je cyle popularne přisłowo: Hłód njeje žana ćeta. Na prěni pohlad chce tute přisłowo prajić, zo ma hłód negatiwny woznam, dokelž kóžda sprawna ćeta dawa nimale přeco něšto swojemu mótkej, bratrowcej abo sotrowcy.

Ale je to tak jenož na prěni pohlad, dokelž je tute přisłowo dlěše a klinči takle: Hłód njeje žana ćeta, hłód je ródna mać. W tajkim padźe, nima hłód žadyn negatiwny woznam, nawopak, přisłowo wuči, zo je hłód kaž jedna mać, kotraž dawa abo podlěša čłowjeske žiwjenje. Mjenujcy tohodla běše jónu w Cyrkwi jara kruty a dołhi póstny čas.

Z druhimi słowami, čitajmy a přemyslujmy přisłowa, dokelž je tam wjele wažneje a praktiskeje mudrosće!

DJD