W dźensnišim prěnim čitanju so rěči wo powołanju Mójzesa (Eks 3,1–8a.13–15). Tuta podawizna sta so něhdźe w XIII. lětstotku do Chrystusa.

We wonym času bydleše wjetšina Israelitow w Egyptowskej a ćerpješe poměrnje wulku nuzu. Woni dyrbjachu ćežko na wšelakorych twarnišćach dźěłać a jich hólcy buchu po přikazu faraona morjene.

Widźo tajku zrudnu situaciju Wuzwoleneho ludu, rozsudźi so Jahwe Bóh jim pomhać, a powoła naspomnjeneho Mójzesa, zo by wón Israelitow z kraja namocy a njesprawnosće wumóžił.

Na prěni pohlad klinči tuta podawizna cyle zrozumliwje. Ale to je jenož na prěni wid, dokelž maja teksty, kiž wo womóženju Israelitow z Egyptowskeje powědaja, wšelakore problematiske městna.

Wo jednym tajkim chcu něšto wjace prajić.

W 10. kapitlu Knihi Eksodus čitamy sćěhowacu sadu: Jahwe pak zatwjerdźi wutrobu faraona, a tón jich nochcyše pušćić (10,27).

Tule so rěči wo tym, zo bě faraon zwólniwy Israelskemu ludej wućahnyć dać, ale to so njeje stało, dokelž Jahwe Bóh zatwjerdźi wutrobu faraona a njedowoli jemu tute předewzaće zrealizować.

Poprawom słuša tuta sada do tak mjenowaneje crux interpretum,kategorije tekstow, kotraž wobsahuje ćežko zrozumliwe wotrězki Swjateho Pisma.

Tuta bibliska rjadka je tež poměrnje „woblubowana“ wot wšelakich přećiwo Cyrkwi a Bibliji stejacych ludźi. Woni ju cituja a praja: Na, hladajće kajki spodźiwny je waš Bóh, Wón sam njewě što chce! Z jedneje strony so stara wo wumóženje swojeho ludu, a z druheje strony tež sam tutemu wumóženju zadźěwa! A z hłownym zaměrom toho bě snadź morjenje prěnjorodźenych synow Egyptawčanow! Kak potajkim móžeće do tajkeho Boha wěrić!

Wězo je to cyle logiske wobkedźbowanje. To tež pokazuje, zo nječitaja Swjate Pismo jenož wěriwi. Biblija je poprawom jedna z najbóle čitanych knihow čłowjestwa. Wona bu jako cyłk něhdźe do 461 rěčow přełožena, a někotre jeje dźěle su samo w 2400 rěčach čitane. A to nic jenož wot křesćanow!

Što bychmy my křesćenjo móhli k tajkej kritice prajić?

Najprjedy bychmy dyrbjeli cyle jednorje tutym ludźom prawje dać. Naspomnjeny tekst je woprawdźe problematiski. A bychmy móhli tež k tomu přidać, zo njeje to jeničke ćežko zrozumliwe městno Swjateho Pisma.

Naprašowace wotrězki nadeńdźemy tam husćišo. Jedyn z nich je na přikład sćěhowacy. W prěnjej Knize Samuela so rěči wo tym, zo wobsedźi zły duch, wot Boha Jahwe pósłany, prěnjeho židowskeho krala Saula.

Jelizo pak chcemy tutej naspomnjenej a druhe problematiske sady Biblije prawje zrozumić, bychmy dyrbjeli so na to dopomnić, zo su tute teksty wot čłonow Wuzwoleneho ludu napisane. Woni běchu Semića a nic Indoewropčenjo, kaž my. A mjez Semitami a Indoewropčanami je poměrnje wulki rozdźěl myslenja.

Cyle jednory přikład. Po našim myslenju steji přichod před nami, tuž prědku, a zašłosć za nami, tuž zady. Semića mysla w tutym padźe nawopak. Za nich je přichod zady, a zašłosć – prědku.

Logika toho je jednora. Přichod je zady čłowjeka, dokelž je njeznaty. Zady dźě njejstej woči. Zašłosć je pak prědku čłowjeka, dokelž je znata, na nju móže wón so přeco dopomnić, a to je jedna forma widźenja.

Něšto podobneho so dyrbi rjec wo zatwjerdźenju wutroby faraona. Bibliski tekst praji, zo bu wona wot Jahwe Boha zatwjerdźena. Tajke wuprajenje je semitizm, to rěka tajka forma zwuraznja to, zo sta so tole z dowolnosću Boha, dokelž Wón wšitko předwidźi a wjedźe.

Wězo bibliski tekst praji, zo Jahwe Bóh sam wutrobu zatwjerdźi, ale, kaž sym to hižo prajił, je to wuskutk semitiskeho myslenja, kotrež je druhdy cyle hinaše hač naše zapadne.

Tute semitiske myslenje, kotrež připisuje Bohu samo něšto złeho, je poprawom tež cyle tróštowace za nas, dokelž pohnuwa wono nas samo we wšelakorych problemach a njezbožach potajny plan Božeje předwidźitosće pytać. Za to je pak trěbny wěriwy wid na žiwjenje.

DJD